ئازیزا داستانێوه که واره‌نه مه‌ی داستانێوه کۆڵێ هه‌ورامیه‌نه به نامۆ "شێتم مزانا!" که به داواو بڕێو جه دۆسه وه‌شه‌سیاوه‌کام چێگه‌نه منیه‌وشه‌ره په‌یتا
شێتم مزانا!
وێره‌گا وه‌خته تیجیۆ ڕۆجیاروو هامنی هازیش چنه بڕیه‌یبێ و وه‌ره‌تاو، هه‌روه‌ره‌نه کۆڵێ سه‌رکه‌له‌کاو نۆدشه‌یه‌وه ڤه‌زه‌ی ڤه‌زێره، سه‌رمه‌ڕ1 و لامرۆیا2 سه‌یوه‌رشا چنه مجیابێره. شنه‌و شه‌ماڵی ختلێ وه‌زه‌کا دێ و فۆکلێشا دژنێ. چنی سه‌رکۆی ڕه‌فێقیم هانه‌و مه‌جنوون ڕیانه‌و به‌ره‌نۆیه‌نه3 کزووڵه‌ما که‌رذه‌بێ، قه‌ڵوه‌زوو ئاوه‌کێ و هاڕه‌و ده‌ره‌ی ئه‌وپه‌ڕوو وه‌شیه‌نه گڕه‌وشارما دێ. هه‌ر دوه‌ما وڕێ بیێبێنمێ هانه‌چه‌مه‌که‌ینه و قسێ نه‌که‌رێنمێ چنی هه‌نترینی. تێکه‌ڵ چنی بێ ده‌نگی ئێمه پاسه ئه‌ی وه‌روو خیاڵیم په‌له‌وه‌ریچ باڵ نه‌شانێ. ها خه‌ریک بێ ویرێ به‌رامه‌وه هه‌ر ویشه‌وه داش سه‌ره‌مه‌ڤره باسوو ده‌مقڕه‌که‌و وێم و تاته‌یم که په‌رێشه‌وێ بیه‌بێما که‌رووش په‌ی. ئاخر چی دویه‌ر ساڵه‌نه که پێسمه سه‌ر ئامان و له‌شوو ئیذی و ئه‌ویم نه‌مه‌نه‌ن ته‌نیا چنی سه‌رکۆی ڕه‌حه‌ته‌نا و قسۆ دڵیم لاشه‌وه که‌روو.چی ماوه‌نه فره مه‌ینه‌ت و مه‌راره‌توو خه‌ڵکیم کێشته‌ن. چینه‌یه که گرذ شێتم مزانا شکه‌م نیه‌نه به‌ڵام بڕێوشا وه‌روو ئانه‌یه خوا نه‌گێرۆشا ڤنه وه‌ره‌ڕوو مه‌ذامه‌نه ڕوه! و بڕێوته‌رشا خوه‌شا مه‌ی و دلێڕاسه‌و بازاریه‌نه لاقرتیێم پنه که‌را و چڕا شۆنیمه‌ره ئاواته شێت!. سه‌رکۆ پێسه هیچکامی نیا و جۆرێو گۆش مذارۆنه قسام ئه‌جیۆم شێتم مه‌زانۆ!. چڕانێش ڤنه
سه‌رکۆ......سه‌رکۆ، ویرا نقم که‌رذه‌بێ. دالێو تن چڕانێ سه‌رکۆ
ئێننه خراب چڵه‌کیاره. خوڕا ملمه‌ره. ئینه تۆ مه‌زانی پێسه بنیاذمی چڕی یۆی؟
واتم واز باره ئا قسا.گۆش گێره با گێڵنووته‌وه په‌ی چه‌نی په‌رێشه‌وێ چنی تاته‌یم گیریه‌یمێنه ڤرێڤ
سه‌رکۆ به نه‌رمونیانیێڤ
ڕوه‌ش که‌رذانه و واتش ئاوات گیان لالۆ "به‌رزان" که‌وته‌ن سڵاموو زه‌مینی
و پیر بیه‌ن. قسێوه‌یچ که‌رۆ تۆ زوو په‌رچش مه‌ذه‌وه، واچه ڕاس ماچی تاته قسۆ تۆنه،
با وه‌شش بۆ. چی میاڤنیش یاگێوه پڕۆوه سه‌ره‌ش؟. لالۆ به‌رزان شۆنۆ ئانه‌یه پاسه
پاش لوا سه‌روو مینیه‌نه و که‌وته‌نه یانه، هه‌رچی مه‌ی تووڕه‌ته‌ر بۆ. ده‌ی حه‌قه‌یچشه‌نه.
مزانی ئاذ چه‌نی ئی که‌ش و ئه‌و که‌ش که‌رێ و پا ئه‌نه چیروو وێش نه‌نیێ؟
ڕاس ماچی تاته‌م ده‌یمه‌ده‌ره پی که‌شانه بێ و جه ڕاوێ تێر نه‌بێ. هه‌سه‌رێوه‌ش بێ و قاچاخوو سه‌روو مه‌رزیش پنه که‌رێ. هامشانه‌کێش که‌ڕه‌تێو که‌رێنێره ته‌وێڵێ، یانه‌نه نه‌تاڤێنێ جما تا ساحبێو. ئاذ نزیکوو "مه‌ڕێ سوورێ"4 که‌وته‌یاوه هه‌سه‌ره‌کێش دێ ده‌سوو ڕه‌فێقه‌کاش و وێش "هانه مارا"5 و "کاڤۆ زارا"6 ڤه هۆرکێشێ و ده‌س که‌رێ گه‌ز که‌رذه‌ی که‌شه‌کا!. ئاخ هه‌رچی ویرێ ئا وێره‌گانه‌یه که‌روه‌وه حه‌یبه‌تیێ کاس گنوو. یانه‌نه وته‌بێنێ ده‌نگه‌ده‌نگوو برا ڕۆ ئه‌ذه‌یم های که‌رذانێوه. تۆقانێ هۆرسانێوه چڕانێ ئه‌ذا......ئه‌ذالێ گیان چێش بیه‌ن؟. مذیه‌و خه‌ڵکیوی فره وه‌روو به‌ره‌یمانه گلێرێ بیێنێوه. تاته‌م ئینا چۆته‌رمێوه‌نه هاوارێ که‌رۆ. وه‌ختێو ورذ بیاوه دیم قاچێوش پڕان و ونی پێسه چێشی مشه‌ی مشۆ چنه‌ش. ئیتر زانام لوه‌ی لوان سه‌روو مینیه‌نه. بێوێ ده‌سم که‌رذ گره‌وای و بنۆ تاته‌ڕۆیم داره. هه‌ر وێشه‌وه قسه‌کێم بڕیه‌نه ده‌مم و واتم سه‌رکۆ گیان ئانه چی من چێوێ مزانوو و خه‌ڵک شێتم ماچا؟
سه‌رکۆ ماچۆ وه‌ڵێ ئانه‌یه جوابت ده‌ووه تۆ گێڵنه‌وه په‌یم چنی لالۆ به‌رزانی چی ده‌مقڕه‌تا بیه‌ن؟
سه‌روو خوانوو ویره‌گایه‌وه بێنمێ ئه‌ذام ماچۆ کوڕه‌که‌و فڵامه‌رزی، هه‌سه‌ن فره ژیرا و که‌وته تاریفێ دایش. ماچۆ پاسه ماچا نماش مه‌شۆ و گرذ دوه‌شه‌ممه و په‌نجشه‌ممانێو ڕۆچێ سننه‌ته گێرۆ،هه‌رزه‌کاری مه‌که‌رۆ،گرذوو ڕه‌فیقاش ملا وه‌ره‌ڕاو کناچڵا،دڵداری که‌را و هه‌زار گۆناحی مارا ملوو وێشاره ئێذ هه‌ر ئینا کۆنجێڵه‌و مزگیه‌نه. ماچۆ ئه‌ذاش په‌ریزاذه واته‌نش هه‌سه‌ن گه‌ره‌کشا ئێننه بوانۆ تا بۆ به مه‌ڵڵای دوانزه عیلم. تاته‌یچم که پا مه‌سنۆعیه‌که‌ش به‌رش ئارذه‌بێ و لاسه‌ری خوانه‌که‌یوه خه‌ریکوو تریت که‌رذه‌ی بامیه و ته‌ماته‌که‌یش بێ چێره‌نه چه‌مێوش وست په‌یم و ده‌سش که‌رذ قسێ سۆڵێ که‌رذه‌ی و ته‌شه‌ر شای. ماچۆ ده‌ی بیه بیه خه‌ڵکی چن خوا مارۆ ڤه‌ره‌ڤه په‌یش زه‌یچه‌ش ئاننه ژیرا و فامش هه‌ن یه کوڕوو ئێمه‌یچ شۆنۆ ئا گرذوو کتێب وانایوه و خه‌رجوو زانشگا کێشته‌یش ئیسه شێت بۆ په‌یما!. ده‌خۆ قه‌ذیمی بێ هه‌قڵ نه‌بیه‌ن واته‌نش " تاقاله یام شێتا یام دێوانه! ". ژه‌نه‌کێ ناشۆکریێ نه‌با ئێمه‌یچ به‌خته‌ما کرۆڵه نه‌بیایا بێژگه ئینه‌یه ئیسه چوار په‌نج زاڕۆڵێته‌رما بێنێ. جۆرێۆ خه‌ره‌زش جمابێ چاشته‌کێش داشه‌وه دما و مێڵاکش نه‌که‌رذه. هه‌ناسیوی سه‌رذش هۆرکێشا و ماچۆ ئه‌وه‌ڕۆ یاوانێ قاله‌ی مامۆزایم واچێ واچه ئاواتی واز بارۆ چی لوان پیلاوپه‌ولاره دژمانیش ده‌ینێ به یانه‌و ئه‌لی و واته‌نش به‌زۆر "نه‌رمین" ه‌شا دا شوو په‌وچی ئاذێچه وێش گڕش دا و جوانه‌مه‌رگه بیه. پاذی چێش؟ ئاذ چکاره‌ن؟ ده‌ی ئه‌لی به‌سه‌زوان چێش که‌رۆ؟ کناچێنه و مشیه‌یا لوه‌یا یانه‌و وێش. خاسش که‌رذه‌ن پیاشا پیا واته‌ن کاکه ڕۆسه‌م! ئه‌ی چا نیشته‌یاره دڵداری که‌رذه‌ی؟! ئاوڕوو شیه‌یه!.بیاڤه ئاواتیه‌ره ئه‌جۆ جۆڕیان!. چاگه‌نه ئێتر تاته‌م وێش نه‌گیریاش په‌ی و تفێوه په‌ڕ گڵوێزه‌ش که‌رذه‌نه میاچه‌مام و که‌وت فه‌زێعه‌ت واته‌ی پنه‌م. ئێقره‌م نه‌که‌رذ و به ده‌سم گڵوێزه‌که‌م ڕوه‌مه‌وه سه‌ڕت. ماچۆ هه‌تیم ئاخر تۆ په‌ی چێشی "چناره"نه ناسه‌نت ژه‌نۆ حه‌مه‌ساعیذی ئه‌رامه‌ننه‌ی نه‌رێ بڕۆ په‌ی نان په‌ته‌ی و چاشت که‌رذه‌یشا، ئه‌و ئێننه نه‌ذارا گاڤروو کۆی به‌زه‌یش مه‌یوه پۆره. یه‌واشڵانێو واتم تاته گیان من واتم مه‌تی ئافتاو ئا نه‌ره‌یه مه‌بڕه خۆ وشک نه‌بیه‌ن. ئی دارستانوو نه‌ره و وه‌نا نه‌بۆ مزانی چێشما ڤنه قۆمیۆ؟ هه‌ر ئاننه چێو دنیام دی ئافتاوێ سه‌گبابێ هه‌رچی بشیۆ و نه‌شیۆ که‌رذاش پنه. مذیه‌و ئه‌ذه‌یچم ته‌که‌ش دا لا تاته‌یمه‌وره. ماچۆ چووزه‌نه‌پڕا پاسه بلی ڤه‌ره‌ڤه که‌س ژه‌نیت مه‌ذۆ ده‌ی واز باره،تۆ قه‌برۆ بابایت وه‌سێشا. عه‌تیێ هامساما چوو وه‌ڵیه‌وه په‌رسه‌و مه‌تی حه‌لیمێ نه سا قۆرئان مواناوه، پێسه واچی با هه‌ر لاو ژه‌نه‌کاوه سووکه‌ش که‌روو! ماچۆ سه‌روه‌ناز گیان ئانه چی مۆچیاری ئاواتی مه‌که‌ری؟ ژه‌نێ مه‌حه‌له‌کێ هیزی خوه‌ی خوێنێش پنه. واچێنێ مه‌ی پا ڕانه هه‌رچی که‌وته‌بۆره هۆرش گیرۆ، به‌رۆش یاگێوه‌ته‌ر ڤزۆشه‌نه ته‌نه‌که شه‌خه‌ڵوو شاره‌وانی، دڵق و کاقه‌زیچ منیۆنه باخه‌له‌ش!ده‌ی گوا هه‌ر یاگێوه بۆ هه‌ر شه‌خه‌ڵ نیا و سفوورێ شاره‌وانی چاگه‌نه لاش مه‌به‌را؟
واتم ئه‌ذا گیان من ماچوو با به‌روبانوو شاره‌که‌یما پیس نه‌بۆ، نه‌وه‌شی نه‌هۆرزۆ و سرووشتما مه‌نۆ. با شه‌خه‌ڵه‌که یاگێوه گلێر بۆوه و شاره‌وانی دوور جه شاری که‌رۆش چیروو خاکیه‌ڤره
نه‌ڕا ملمه‌ره به تۆ چێش؟ خواڵه گیان وێش مزانۆ چێش که‌رۆ، ئایا سرووشتی بازۆوه په‌یما یام نا. من و تۆ وه‌سیلێنمێ.
چی قسانه بێنمێ چنی ئه‌ذه‌یم، مذیه‌و زرمه‌و ته‌وێڵێم ئاما و یه‌ک ده‌فعه ته‌وێڵه‌م وناڵینه بیه. وه‌روو چه‌مام سیاو بی، چوارمێکه‌م پێکابێ حه‌یبه‌تیێ مڕیانێ دماره و نه‌تاڤام وه‌روو وێم گیروو و په‌شتۆ سه‌ره‌یم که‌وت زه‌مین.چیمه‌گه‌ره تاته‌یم پا مه‌سنۆعیه‌که‌ش کوانش ته‌وێڵه‌مه‌ره.
به عننه خشکێ ئاما سه‌روو سه‌ره‌یم ماچۆ هۆرزه بزیه‌ره قۆڕمساخ، ئاخر من کوڕی چێمنه‌مه په‌ی چێشی؟.ئاوڕووت پنه ناسته‌نا، ڕوه‌م نیه‌نه پا بازاره‌نه سه‌ره به‌رز که‌روه‌وه.نه‌یه‌وه پی یانه‌ڤره، حاڵیت بی؟!
ئه‌ذه‌ی فه‌قیره‌یچم
ده‌سش که‌رذ گره‌وه هۆڕه،قیژنێ واچی خۆ کوڕه‌که‌ت کۆشت؟ ئاذیچ واچێ هه‌ر
تۆپنووش.هه‌ر ئانه‌مه مه‌یوه هۆش ئێتر هه‌ذه‌ر نه‌بیه‌نا. سه‌رساحب هایم بیه‌وه
زیانێره تا ئیسه نه‌لاناوه یانێو زاتم نیا بلوه‌وه، گیرم وارذه‌ن.
سه‌رکۆ پێسه واچی به‌زه‌یش ئاماناوه پۆره، شۆنۆ ئانه‌یره قسه‌کێم بڕیێمه‌وه خه‌یلێوش پنه شی ئیجا ئاماره قسێ. ماچۆ ئاوات گیان من تۆم فره وه‌ش مسیه‌ی،کوڕه عاله‌نی،تا ئیسه خرابیچم نه‌ذیه‌نی پوه،مزانووچ تۆ ڕاس ماچی به‌ڵام قه‌ذیمیا واته‌ن "ده‌سێو نه‌بڕیۆ مهر ماچش که‌ری7". ئیسه تۆ مه‌یاری پینیشا هه‌ر وێت خرابنی. وێت ده نه‌فامیه‌ره گیانه‌که‌م با چینه‌یه فره‌ته‌ر وه‌روو چه‌ماو خه‌ڵکیه‌وه نه‌گنی، ماچۆ "لوه شاروو کۆرا ده‌سێ نوونه چه‌مێته‌ره8". جه تۆچ زلته‌رێ و زانته‌رێ نه‌تاڤانشا ئینیشا حاڵیێ که‌را ئیسه‌یچ به تۆ وه‌شێ مه‌با،جاڕێوته‌ر وینوو یام بژنه‌ڤوو وه‌راوه‌رشاوه مدرانی تا مه‌نه‌نا مه‌دۆنووت و مه‌ذیه‌وت پۆنه!.
پا قسا ته‌مام
ته‌میانێره،ئه‌جیام گۆرزه‌شا دا تۆقۆ سه‌ره‌یم،مه‌ژگم حه‌یبه‌تیێ که‌وت مرۆچڵێ که‌رذه‌ی،یه‌واشڵانێو
هۆرسانێ که‌وتا ڕا بێ ئانه‌یه قسێ که‌روو چنی سه‌رکۆی.چڕا شۆنیمه‌ره دوه لچه‌م
چنی نه‌درکنا.
وێچم نه‌زانێنێ کۆگه‌وه ملوو به‌ڵام خاس زانێنێ که تا مه‌نه‌نا چنی سه‌رکۆی نمه‌وڤه سه‌روو هانه‌و مه‌جنوون ڕیانه‌و به‌ره‌نۆی!.
1- سه‌رمه‌ڕ : یاگێوه به‌رزه‌نه که چاگه نۆدشه‌ت گرذ پیڤیۆڤه ڤنه و هه‌ر ئه‌جیۆت نۆدشه ئینا چیروو پایاته‌نه
2- لامرۆیا: کۆماڵێوه مڵکێ وه‌ش دۆختێنێ که هه‌ر ئینه‌ی لاو چه‌پوو سه‌رمه‌ڕیه‌وه و ئینای ڕێکایێوه‌نه
3- هانه‌و مه‌جنوون ڕیانه‌ی : هانه‌چه‌مێوا جه یاگێوه به‌نامۆ به‌ره‌نۆ یه‌نه که که‌وته‌ن لاو سه‌ری شاروو نۆدشه‌ی. ئاڤۆ هانه‌چه‌مه‌که‌ی ئێننه چیاییش هه‌ن که نۆدشیه‌کێ وێره‌گا وه‌خته ملا په‌ی ئاگه‌ی بسیاوه و ئاڤی بوه‌را
4- مه‌ڕێ سووره : لاسێوه‌نه که تووڵه‌ڕاو کۆڵبه‌ره‌کاو ته‌وێڵێ گنۆ دلێ ئا لاسێ
5-هانه‌مارا : دۆڵێوه‌نه جه لاسا که هه‌ر که‌وته‌ن سه‌روو که‌له‌به‌رۆ مه‌ڕێ سوورێ و چوونکه‌تی هانێوش چنه‌ن به نامۆ هانه‌مارا ی گرذوو دۆڵه‌کێ پا هانه‌یوه مژناسیۆ به خه‌ڵکی
6- کاڤۆ زارا : یاگێوه فره وه‌شه‌نه که گنۆ په‌شتۆ هانه‌مارا ی و به‌تایبه‌ت وه‌هاره‌نه خه‌ڵكیوی بێ ئه‌ناز سه‌رش ڤنه مذۆ
7- ده‌سێو نه‌بڕیۆ مهر ماچش که‌ری: مه‌سه‌لێوه قه‌ذیمیه‌نه که سینه به سینه دلێ خه‌ڵکوو هه‌ورامانیه‌نه مه‌ننێنه‌وه و باس چانه‌یه که‌رۆ که وه‌ختێو زۆرێڤ ئینا سه‌رته‌وه و مه‌یاریش پنه ساچه چنیش، جه واقێعه‌نه مه‌سه‌لێوه نه‌رینیه‌نه
8- لوه شاروو کۆرا ده‌سێ نوونه چه‌مێته‌ره : ئاذێچه مه‌سه‌لێوه وه‌ڵینیێ هه‌ورامیه‌نه و کاریگه‌ری نه‌رینیش هه‌ن و باس جه ته‌قلیدی ئه‌نقه‌سی و رۆه‌و زانایه‌وه که‌رۆ که کابرا وه‌روو ئانه‌یه کلکه‌نیشان نه‌کریۆ نه‌ق مه‌که‌رۆ و پێسه خه‌ڵکی هۆرزه‌وئه‌ره‌نیشت که‌رۆ هه‌رچن وێچش مزانۆ فره‌و چێواشا هه‌ڵێنێ.
ئۆمید حه‌بیبی،شاروو نۆدشه‌ی
Painting by Albert Bierstadt
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
